Het beste van twee werelden

De Pearl ELM-C

LUISTER nr. 778 – maart-april 2024 – tekst: Ad Bijleveld

Het vastleggen van een orkestrale uitvoering plaatst menige opnametechnicus voor een moeilijke keus. Naast microfoons die de prestaties van alle orkestleden tegelijk vastleggen, zijn er aanvullende exemplaren om te voorkomen dat een solo-instrument of een groep instrumenten ten onder gaat in het monumentale geluid dat het orkest als geheel produceert.

Na in Luister 775 en 776 aan de hand van voorbeelden uitgebreid te hebben stil gestaan bij de studio en de voortschrijdende techniek in opnameland, zijn we nu aangekomen bij het onderdeel dat hoe dan ook het speerpunt vormt: de microfoon.

UITLICHTEN SOLIST OF INSTRUMENTEN
Om het geluid van het orkest als geheel vast te leggen, wordt veelal gebruik gemaakt van een omnidirectioneel exemplaar. Zo’n microfoon weet het geluid van alle kanten in gelijke mate om te zetten in het elektrische signaal dat wordt vastgelegd. Links, rechts, maar ook voor en achter, alles komt even sterk binnen. Daarmee halen ook de akoestische eigenschappen van de ruimte het uiteindelijke opnameresultaat.

Aan met name het succesvol ‘uitlichten’ van een solist of een groep instrumenten heeft de cardioïde microfoon z’n mateloze populariteit te danken. De microfoon is vooral gevoelig aan de voorzijde, pikt ook links en rechts nog wat mee, maar geluiden die van achter komen worden glasrijk onderdrukt. Kijken we naar de doorsnede van de richtingskarakteristiek, dan zien we een hartvormig beeld. Vandaar de naam . . .

Probleem opgelost! Nou, niet helemaal. Zo’n cardioïde microfoon heeft de neiging niet alle frequenties in het klankbeeld in gelijke mate om te zetten. Neem de groep violen. Die klinken vaak, als ze al te horen zijn, met behulp van de omnidirectionele microfoon toch net iets anders dan via de cardioïde microfoon. Een en ander houdt in dat tijdens het traject volgend op de registratie beide klankkarakteristieken zo goed en zo kwaad als dat gaat, met elkaar in overeenstemming gebracht moeten worden. Een cardioïde microfoon die niet aan frequentiediscriminatie doet, laat het veelal afweten waar het aankomt op het vastleggen van de details die voor het betreffende instrument karakteristiek zijn. Bij de viool is dat onder meer het heerlijke kenmerkende geluid van haren over snaren. Goed voor kippenvel op beide armen.

NEUTRALE KARAKTER MICROFOON
Het Zweedse Pearl Mikrofon Laboratorium startte in 1941 met de productie van in eigen beheer ontwikkelde microfoons, maar de kenmerkende capsule met daarin een gevoelig rechthoekig oppervlak dat 7 keer zo hoog is als breed, deed z’n intrede pas in de late vijftiger jaren. Dat concept heeft sindsdien een ononderbroken ontwikkeling doorgemaakt met de Pearl ELM-C microfoon, C van cardioïde, als resultaat.

Met 192 mm is de unit als geheel betrekkelijk lang, waarbij de basis een diameter heeft van 28 mm en de daarop geplaatste gril rondom 32 mm meet. De relatief grote lengte maakt dat de microfoon betrekkelijk ongevoelig is voor met name hoge frequenties van boven en onder. Als daarmee bij de plaatsing rekening wordt gehouden, weet deze Zweed hinderlijke geluiden vanuit die richtingen met succes buiten de opname te houden. Handig, maar waar opnametechnici met name de loftrompet over steken is het neutrale karakter van de microfoon. De Pearl ELM-C biedt als het ware het beste van twee werelden: de strijkers, want die dreigen veelal in het geweld van de orkestrale overvloed ten onder te gaan, worden op het voetstuk geplaatst dat ze verdienen, en behouden daarbij ook nog eens zowel het kenmerkende klankkarakter als die opwindende instrumentale details. Bovendien komt er dankzij een brede horizontale gevoeligheid ook nog een eens gedetailleerde plaatsing van de individuele instrumenten tot stand. De microfoon wordt daarnaast geroemd als alleseter. Goed voor grote orkesten en percussie aan de ene zijde tot het optimaal verstaanbaar maken van een toespraak aan de andere.

PEARL ZET DE TOON
Als de budgettaire ruimte even buiten beschouwing wordt laten, liggen de alternatieve niet voor het oprapen. De hoog aangeschreven AKG C414B komt met z’n in vijf standen schakelbare richtingskarakteristiek natuurlijk in aanmerking, net als de Microtech Gefell M970 en de Neumann TLM127. Ook de MKH40 van Sennheiser dient als interessante concurrent genoemd te worden, maar de prestaties van de Pearl ELM-C, met z’n natuurlijke, gedetailleerde geluid, lijken maar moeilijk te evenaren.

Voor de orginele review zoals in LUISTER verschenen, klik hier

Voor de eerdere ELM-C Review door Jean-Marie Gijssen klik hier